Ngày nay, lễ hội Kỳ yên đình Vĩnh Bình, thị trấn Vĩnh Bình, huyện Gò Công Tây là lễ hội Kỳ yên lớn nhất tỉnh Tiền Giang. Đình nằm trong nội ô thị trấn Vĩnh Bình, cách TP Mỹ Tho khoảng 27km về hướng Đông. Vùng đất này đã sớm có người Việt từ các tỉnh miền ngoài đến sống rải rác trên giồng cát. Ðây là một trong 3 nơi của xứ Gò Công có người Việt đến sớm (ngoài giồng Sơn Quy thuộc TX. Gò Công và vùng Ðồng Sơn, huyện Gò Công Tây ngày nay).
Người Việt đến khai hoang vùng này ngày một đông. Ðáng kể nhất là khoảng nửa sau thế kỷ XVIII có ông Trần Văn Huê cùng hơn 40 người đến lập nghiệp. Họ tích cực khai hoang những vùng đất cao, ông Huê là người giỏi giang, biết hốt thuốc, sống đức độ được bà con trong vùng quý mến. Năm Mậu Thìn 1808 lập làng Vĩnh Lợi (lúc đó thuộc tổng Hòa Bình, huyện Kiến Hòa, trấn Ðịnh Tường), ông Huê đứng chân trong chính quyền làng, sửa sang ngôi miễu có từ trước thành đình làng Vĩnh Lợi để thờ thành hoàng. Năm Ất Hợi 1815, ông Huê lập chợ Vĩnh Lợi, dân trong vùng quen gọi là chợ Giồng. Khi ông Huê qua đời, giồng đất này được gọi là Giồng ông Huê và chợ Vĩnh Lợi cũng được gọi là chợ Giồng ông Huê.
Người Việt lần lượt di cư đến ngày một nhiều, có một số người tiếp nhận văn hóa Chàm, thờ chúa Ngọc hay gọi là thờ Thánh Mẫu vì cho rằng Thánh Mẫu rất thiêng liêng. Năm 1885, nhân dân xây dựng một ngôi miễu thờ Thánh Mẫu Thiên Y A Na khá lớn, hiện tọa lạc tại thị trấn Vĩnh Bình. Năm 1995, cùng với sự quyên góp của dân làng, những nhà hảo tâm, chính quyền địa phương cho xây dựng một ngôi đình mới, tọa lạc tại ấp Đông, thị trấn Vĩnh Bình, lấy mẫu đền thờ Trương Ðịnh, bổ sung một số chi tiết cho thêm phần cổ kính. Trong những ngày lễ hội, đường phố thị trấn Vĩnh Bình nhộn nhịp hẳn lên, nhà nhà đều dọn dẹp tươm tất, chưng mâm ngũ quả trước cửa nhà để đón rước “sắc thần”.
Hàng năm, lễ hội diễn ra từ ngày 14 đến ngày 16 tháng Chạp (âm lịch), dân làng rất hân hoan với lễ hội Kỳ yên (tức lễ hội Cầu an). Từ trưa ngày 14 tháng Chạp, đội lân, rồng của đình cung thỉnh linh từ “Bàn các ấp” của thị trấn về đình, để cung thỉnh những vị đang được thờ tại các miễu và thỉnh vong linh các bậc tiền bối có công với địa phương, đến 17 giờ chiều đoàn rước linh đi một vòng chợ Vĩnh Bình rồi đưa linh vị thần đến miếu Bà, cúng tế rất long trọng, sau đó mới đưa linh vị thần trở về đình Vĩnh Bình an vị. Dân làng dâng lễ vật: xôi, thịt, trà, rượu, bánh trái, thậm chí cả heo quay đến cúng đình. Các trò chơi dân gian được tổ chức kéo dài suốt 3 ngày như: đẩy cây, nhảy bao bố, bịt mắt đập nồi, bắt vịt trên sông, ngâm thơ, múa lân, ra câu hò, câu đối,… Tại đình, đội múa lân, múa rồng liên tục trổ tài rất vui nhộn, các đêm có diễn tuồng hát bội; suốt mấy ngày đêm dân làng lũ lượt ra đình làng cúng bái, chiêm ngưỡng, vui chơi. Màn đêm dần buông, ánh trăng mười sáu dần ló dạng là lúc đội rồng đi quanh chợ, chúc sự phát đạt, an khang thịnh vượng cho mọi người, mọi nhà. Nửa đêm, lễ tống gió được tiến hành. Những con tàu bằng giấy kiếng được trang trí cầu kỳ, thắp những cây đèn cầy thả trôi sông cùng các nghi lễ tống gió độc, những điều xui xẻo ra biển, kết thúc 3 ngày đêm sống trong những cảm xúc, tâm linh của nhiều nghi lễ, náo nhiệt của những ngày lễ hội.
Hàng năm, để tạo thêm không khí vui tươi nhân dịp đón xuân về và chuẩn bị đón Tết Nguyên đán cổ truyền của dân tộc, huyện Gò Công Tây tổ chức Hội Xuân từ ngày 12 đến ngày 18 tháng Chạp (âm lịch). Tại đây diễn ra các trò chơi dân gian, các cuộc hội thi múa lân, rồng; các hội thi, trưng bày những kiệt tác hoa kiểng cổ, bon-sai, hòn non bộ; giới thiệu những sản phẩm hàng hóa, triển lãm thành tựu kinh tế, văn hóa – xã hội, quốc phòng – an ninh của địa phương.
Lễ hội Kỳ yên ở Gò Công Tây mang đậm nét văn hóa truyền thống của vùng đất nông nghiệp đã tồn tại và phát triển hàng trăm năm nay, việc nhân dân tổ chức lễ hội là nhằm đánh dấu một năm yên ổn mưa thuận gió hòa, đồng thời cùng nhau cầu phúc cho một năm mới bình an, mùa màng thắng lợi, bội thu… Đây là một trong những nét đẹp văn hóa dân gian của địa phương rất đáng trân trọng và giữ gìn.
Nguồn: Sở VHTTDL tỉnh Tiền Giang